Theo số liệu mới nhất của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), lãi suất VND bình quân liên ngân hàng tại kỳ hạn qua đêm (kỳ hạn chính, chiếm khoảng 80 - 90% doanh số giao dịch) trong phiên 26/12 đã tăng lên 1,02%/năm từ mức 0,74%/năm ghi nhận vào phiên trước đó.

So với cuối tuần trước, lãi suất qua đêm đã tăng lên gấp hơn 4 lần. Đây cũng là mức cao nhất kể từ cuối tháng 10/2023.

Lãi suất các kỳ hạn chủ chốt khác cũng tăng mạnh. Đóng cửa ngày 26/12, lãi suất VND các kỳ hạn từ 1 tháng trở xuống lần lượt là: 1 tuần 2,14% (+1,58 điểm % so với cuối tuần trước); 2 tuần 1,95% (+0,78 điểm %); 1 tháng là 1,98% (+0,51 điểm %).

Hiện tại, lãi suất cho vay qua đêm đã tăng 0,85 điểm % so với cuối tháng 11, kỳ hạn 1 - 4 tuần tăng khoảng 1,45 - 1,78 điểm %.

Lãi suất liên ngân hàng liên tục tăng trong những phiên gần đây khi thời điểm chốt quý 4 sắp tới gần. Trước đó, lãi suất qua đêm đã có hơn 1 tháng duy trì ở vùng thấp (dưới 0,2%/năm) sau khi NHNN dừng phát hành tín phiếu mới và các lô tín phiếu cũ lần lượt đáo hạn hết.

Dù bật tăng mạnh tại các kỳ hạn dưới 1 tháng, lãi suất liên ngân hàng lại giảm ở kỳ hạn 3 tháng lại giảm 0,67 điểm % so với cuối tháng 11. Điều này cho thấy biến động tăng của lãi suất liên ngân hàng phần nhiều mang tính ngắn hạn.

Diễn biến này cũng phù hợp với dự báo của giới phân tích khi lãi suất liên ngân hàng duy trì ở mức thấp trong phần lớn tháng 12; và về cuối năm, theo hiệu ứng mùa vụ có thể xuất hiện mức tăng nhẹ tuy nhiên không xảy ra tình trạng thiếu hụt thanh khoản. Thực tế, doanh số giao dịch của thị trường liên ngân hàng vẫn duy trì ở mức cao (300.000 -350.000 tỷ đồng) phản ánh thanh khoản hệ thống vẫn rất dồi dào.

Mặt khác, dù bật tăng mạnh song lãi suất qua đêm liên ngân hàng hiện chỉ bằng 1/3 so với mức ghi nhận cùng thời điểm năm 2022 – giai đoạn thanh khoản hệ thống căng thẳng sau ảnh hưởng của sự kiện SCB – Vạn Thịnh Phát. Mức lãi suất này cũng chỉ tương đương cùng thời điểm năm 2021 và thấp hơn nhiều so với các năm trước đó (ngoại trừ năm 2020 – giai đoạn cao điểm của dịch Covid-19).

Nhìn lại cả năm 2023, lãi suất cho vay qua đêm trên thị trường liên ngân hàng đã có một nhịp giảm dài, từ mức trung bình khoảng 4,8%/năm trong quý 1, giảm còn 3,6%/năm trong quý 2, duy trì ở vùng thấp kỷ lục gần như xuyên suốt nửa cuối năm 2023 (trừ giai đoạn NHNN hút ròng để ứng phó với áp lực tỷ giá).

Thanh khoản hệ thống đã phát đi tín hiệu dư thừa từ cuối quý 2 khi tăng trưởng tín dụng ở mức thấp nhất trong nhiều năm trở lại đây. Khó cho vay khiến các ngân hàng không có nhiều áp lực huy động vốn trên cả thị trường liên ngân hàng và trên thị trường 1. Điều này được cho là nguyên nhân chính kéo lãi suất trên cả hai thị trường này xuống mức thấp kỷ lục trong phần lớn thời gian quý 3 – quý 4.

Theo số liệu mới nhất của NHNN, đến ngày 30/11/2023, tín dụng đối với nền kinh tế mới chỉ tăng 9,15% so với cuối năm 2022, thấp hơn so với cùng kỳ các năm trước. Sau một loạt giải pháp hỗ trợ và kích cầu tín dụng của Chính phủ và NHNN, tín dụng đã có bắt đầu bứt tốc mạnh trong những tuần cuối tháng 12, song nhiều khả năng mục tiêu tăng trưởng 14% là khó đạt được.

Quốc Thụy