Chiều nay (27/4), Bộ Công thương tổ chức hội thảo bàn về chính sách phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam.

Bối cảnh thị trường ô tô Việt Nam sau năm 2018 là gì?

Phát biểu tại hội thảo, ông Trần Bá Dương – Chủ tịch Thaco Trường Hải cho biết, theo nghiên cứu của Thaco về Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô, đặc biệt vào thời điểm hội nhập FTA, sẽ bắt đầu giảm thuế ô tô từ các năm 2016, 2017 và 2018.

Theo ông Dương, thị trường ô tô Việt Nam trong thời gian qua là thị trường của xe CKD (xe lắp ráp trong nước). Do đó, những doanh nghiệp nào làm tốt về xe CKD bao gồm cả khâu phân phối, dịch vụ và tổ chức sản xuất tốt đều đang chiếm lĩnh thị trường.

Từ năm 2004 Chính phủ đã ban hành chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam, bắt đầu từ xe tải, xe bus, xe con…Ông Dương cho biết: "Chúng tôi bắt đầu làm từ xe tải, hiện chúng tôi chiếm thị phần 40-45%. Đối với xe bus lớn (loại xe 12m) chiếm 90% thị trường.

“Tập trung vào thị trường xe CKD, ai làm đúng chiến lược và tốt vai trò thì sẽ có thành công. Đối với Thaco, năm 2002 tôi chỉ là một người buôn ô tô cũ. Thaco đã làm nghiêm túc theo đúng chiến lược, định hướng, hệ thống bán lẻ tạo được uy tín với thị trường và bước đầu đã đạt được những thành công nhất định” – Chủ tịch Thaco Trường Hải cho biết.

Năm 2018 thị trường ô tô sẽ chuyển đổi khi thuế suất từ các nước ASEAN về 0%. Nếu tình hình không thay đổi thì giá xe sẽ rẻ hơn. Do vậy, đến năm 2018, doanh nghiệp muốn tham gia thị trường phải giảm giá thành ở tất cả các khâu: sản xuất, phân phối, bán lẻ...

Muốn làm ô tô phải có thị trường!

Chuyên gia kinh tế Võ Trí Thành từng nhận định rằng, muốn làm ô tô phải có thị trường, sản lượng và chuyển giao công nghệ. Theo ông Dương, ngành ô tô là ngành lớn, tập trung nhiều ngành nghề. Tại sao Toyota thành công? Tại sao Trường Hải thành công? Khi làm chiến lược, Chính phủ và doanh nghiệp đều phải dựa trên dự đoán về thị trường. Mặc dù là một thị trường tiềm năng với hơn 90 triệu dân, nhưng 20 năm, qua dung lượng thị trường Việt Nam còn nhiều hạn chế.

Kinh tế Việt Nam trong thời gian qua tất yếu có những bấp bênh như vấn đề hạ tầng, nhập siêu. Do đó, điều tiết của Chính phủ về tiêu dùng đối với những sản phẩm không trọng yếu còn quá yếu.

Đánh giá một cách tổng thể về điều kiện kinh tế vĩ mô, hiện nay tỷ giá ổn định, hạ tầng tốt hơn, nhưng còn nỗi lo về nhập siêu, đẩy Chính phủ phải tăng thuế.

Theo Chủ tịch Thaco Trường Hải, trong bối cảnh hội nhập, doanh nghiệp ô tô phải dựa trên bài toán thị trường nội địa là chủ yếu, sau đó mới hướng đến thị trường ASEAN. ASEAN là thị trường tiềm năng, trong đó hai quốc gia được nhiều nhà sản xuất ô tô hướng đến chính là Thái Lan và Indonesia.

Bên cạnh đó, ông Dương cũng nhận định, với tiềm năng dân số vàng hơn 90 triệu dân, Việt Nam vẫn sẽ là điểm đến cho những hãng xe chưa có địa điểm tại ASEAN; thu hút đầu tư của các hãng xe sản xuất tại Việt Nam và xuất khẩu sang ASEAN.

Trong chiến lược phát triển kinh tế hiện nay, công nghiệp ô tô đóng vai trò rất quan trọng, vì làm được ô tô mới làm được các ngành khác. Nếu không sẽ rất khó để phát triển và cạnh tranh, khó mở rộng thị trường.

Về thuế suất ô tô, theo ông Dương, khi hội nhập ASEAN, không có nước nào mở toang cửa mà đều có hàng rào bảo vệ và bảo hộ. Đó là sự trợ lực để phát triển sản xuất. Trong điều kiện dung lượng thị trường lớn, doanh nghiệp không thể dựa vào bảo hộ để phát triển và sản xuất lâu dài. Đối với các doanh nghiệp muốn có những hỗ trợ nhất định cần có chiến lược rõ ràng.

Xem xét lại cách tính thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ô tô

Bên cạnh đó, Chủ tịch Thaco Trường Hải cũng cho rằng, để giải quyết bài toán công nghiệp ô tô hiện nay, Bộ Tài chính cần xem lại quy định về thuế tiêu thụ đặc biệt. Hiện nay, thuế tiêu thụ đặc biệt của xe nhập khẩu nguyên chiếc chưa tính đến lợi nhuận của người bán hàng, mà mới tính trên giá bán buôn của doanh nghiệp nhập khẩu.

Đồng thời, nên có ưu đãi cho những dự án lớn và mang lại hiệu quả; xem xét giảm thuế nhập khẩu linh kiện hoặc xem xét cách tính thuế tiêu thụ đặc biệt; đừng kỳ vọng quá lớn, quá cao so với các nước.

Nền kinh tế Việt Nam xuất phát từ một nền kinh tế bao cấp, do vậy còn gặp nhiều khó khăn trong đổi mới. Tuy nhiên, sau một thời gian phát triển ngành công nghiệp ô tô, Việt Nam đã có những nhà sản xuất cung cấp sản phẩm lắp ráp.

Thái Lan làm công nghiệp ô tô từ những năm 1970, Việt Nam mới chỉ làm từ năm 2004. Đến nay, sau 20 năm, Chính phủ xác định đã đến thời điểm Việt Nam có thể thi vọng về phát triển ngành công nghiệp ô tô lớn hơn, khả thi hơn.

“Mặc dù còn nhiều băn khoăn nhưng với kỳ vọng nền kinh tế khá hơn, doanh nghiệp có chiến lược phát triển rõ rang hơn thì hi vọng công nghiệp ô tô Việt Nam sẽ phát triển tốt hơn” – Chủ tịch Thaco Trường Hải kỳ vọng.

Thảo Anh