Khi lên sàn cách đây 10 năm, Hoàng Anh Gia Lai (HAGL - mã HAG) đã là một tập đoàn đa ngành kinh doanh trên rất nhiều lĩnh vực như bất động sản, nông nghiệp, khoáng sản, thủy điện, nội thất... Lúc đó, nguồn thu chính của HAGL chủ yếu vẫn là bất động sản với quỹ đất rất lớn tập trung chủ yếu tại khu vực Thành phố Hồ Chí Minh.
Những khó khăn trong việc mở rộng quá nhanh đã buộc HAGL phải tái cơ cấu, rút gọn lại còn 2 mảng chính là nông nghiệp (HAGL Agrico) với cao su, cọ dầu, mía đường và bất động sản (HAGL Land) với dự án chủ lực là khu phức hợp HAGL Myanmar.
Dù đặt rất nhiều kỳ vọng vào dự án Myanmar nhưng đến tháng 9/2018, HAGL tiếp tục "từ bỏ" quyền kiểm soát đối với HAGL Land. Phía THACO sẽ nắm quyền kiểm soát và đầu tư vốn để phát triển Giai đoạn 2 của Khu phức hợp HAGL Myanmar.
Với việc chuyển HAGL Land từ công ty con thành công ty liên kết, từ năm 2019, HAGL sẽ hầu như không còn nguồn thu từ bất động sản mà chỉ còn nguồn thu từ lĩnh vực nông nghiệp. Theo kế hoạch mới được công bố, HAGL đặt mục tiêu đạt 5.125 tỷ đồng doanh thu, trong đó, mảng trái cây - chủ yếu là chuối - sẽ đóng góp khoảng 86%, tương ứng hơn 4.400 tỷ đồng.
Phần còn lại đến từ cao su với 469 tỷ đồng và 255 tỷ đồng từ các lĩnh vực khác như dịch vụ, bán bất động sản đầu tư...
Gần 10 năm liên tục "xoay tua" nguồn thu chủ lực
Trong giai đoạn từ năm 2012 trở về trước, phần lớn doanh thu cũng như lợi nhuận của HAGL đến từ lĩnh vực bất động sản, xây dựng cũng như từ việc kinh doanh hàng hóa, dịch vụ.
Nhận định không thể phụ thuộc mãi vào bất động sản, HAGL đã đầu tư hàng chục nghìn tỷ đồng để trồng cao su, cọ dầu, mía đường... Bước ngoặt lớn bắt đầu từ năm 2013, mảng bất động sản từ vị thế là nguồn thu chủ lực đã trở thành một nguồn thu thiểu số với vỏn vẹn 248 tỷ đồng so với con số hơn 2.800 tỷ đồng của năm 2012. Dù vậy đến năm 2018, bất động sản và xây dựng ít nhiều vẫn mang về trên dưới 1.000 tỷ doanh thu mỗi năm.
Cũng từ năm 2013, các sản phẩm chủ lực của HAGL đã liên tục thay đổi qua mỗi năm.
Đầu tiên là mía đường: mảng kinh doanh này ngay lập tức trở thành nguồn thu chủ đạo của 2 năm 2013 - 2014. Hai năm tiếp theo, mía đường vẫn đóng góp đáng kể vào nguồn thu của HAGL nhưng vai trò "đầu tàu" doanh thu đã chuyển sang chăn nuôi bò.
Việc xuất hiện thêm sản phẩm bò thịt, đạt 2.500 tỷ doanh thu trong năm 2015 và 3.500 tỷ trong năm 2016 đã giúp doanh thu của HAGL tăng lên đáng kể.
Tuy vậy, đây cũng là khoảng thời gian khó khăn nhất của HAGL khi tập đoàn này phải ghi nhận những khoản lỗ lớn liên quan đến quá trình xử lý các tài sản xấu và tái cơ cấu các khoản nợ.
Nhưng cũng giống như mía đường, ngành chăn nuôi bò chỉ đóng vai trò "đầu tàu" trong 2 năm. Hoạt động kinh doanh mía đường kết thúc vào đầu năm 2017 khi HAGL bán lại nhà máy mía đường cho tập đoàn Thành Thành Công còn hoạt động chăn nuôi bò cũng chấm dứt vào năm 2018 do không còn hiệu quả.
Trước đó, HAGL cũng đã bán các nhà máy thủy điện tại Việt Nam cho Bitexco và đang hoàn thiện các thủ tục để bán nốt các nhà máy thủy điện tại Lào.
Trong khi nguồn thu từ cao su vẫn rất khiêm tốn, dầu cọ không hiệu quả và các sản phẩm ngắn hạn như mía đường, bò không thể duy trì được lâu thì HAGL đã chuyển hướng sang "trụ cột" mới là trái cây. Dù chưa đạt được như kỳ vọng trong 2 năm đầu nhưng mảng trái cây đang dần trở thành hướng đi đúng đắn trong tham vọng phát triển ngành nông nghiệp của bầu Đức.
Doanh thu trái cây đã tăng mạnh từ mức 1.600 tỷ đồng năm 2017 lên 2.900 tỷ đồng năm 2018 và dự kiến đạt 4.400 tỷ đồng năm 2019.
Điểm khác biệt lớn so với giai đoạn "xoay tua" nguồn thu chủ lực trước đây là HAGL đã tìm được đối tác có chung chí hướng để đồng hành là THACO. Không chỉ đầu tư vốn, hỗ trợ tái cơ cấu nợ mà THACO còn có rất nhiều động thái quyết liệt trong việc phát triển chuỗi giá trị ngành trái cây của HAGL.
Kinh Kha