Theo báo cáo của EVN về kết quả hoạt động nửa đầu năm, trong các tháng 4 và 5/2023, tình hình thủy văn diễn biến không thuận lợi và ảnh hưởng của hiện tượng El Nino, các hồ thủy điện lớn khu vực miền Bắc có lưu lượng nước về rất kém. Đa số các hồ thủy điện lớn đều có lưu lượng nước về rất thấp và thấp nhất trong nhiều năm qua.
Mặc dù EVN đã nỗ lực huy động tối đa các nguồn điện ở miền Bắc; tăng tối đa truyền tải điện từ miền Nam và miền Trung ra miền Bắc nhằm đáp ứng nhu cầu sử dụng điện tăng cao ở miền Bắc đặc biệt là trong những đợt nắng nóng nhưng nhu cầu sử dụng điện tăng rất cao trong các ngày nắng nóng nên hệ thống điện chưa đáp ứng được đầy đủ nhu cầu sử dụng điện.
Cụ thể: trong tháng 5 và các ngày đầu tháng 6/2023, sản lượng ngày cực đại hệ thống điện miền Bắc đã lên đến 453 triệu kWh chiếm 51% tổng sản lượng toàn quốc và tăng 20,5% so với cùng kỳ 2022. Các ngày đầu tháng 6/2023 việc tiết giảm điện đã phải thực hiện ở khu vực miền Bắc.
Theo Chứng khoán VNDirect, nhu cầu người dân tăng cao đã khiến EVN giảm huy động từ thủy điện do thủy văn kém thuận lợi để huy động các nguồn điện khác để đảm bảo phát điện cho nhu cầu đang tăng cao.
Chính việc hồ chứa cạn, các nhà máy không chạy hết công suất đã có ảnh hưởng xấu tới hoạt động của các doanh nghiệp thủy điện, khiến bức tranh lợi nhuận của hầu hết các doanh nghiệp nhóm này kém khởi sắc.
Trong quý 2 vừa qua, đa số các doanh nghiệp thủy điện đều báo cáo những khoản lợi nhuận giảm so với cùng kỳ. Thậm chí, còn có những doanh nghiệp báo lỗ.
Doanh nghiệp thủy điện duy nhất báo lỗ trong quý 2/2023 là CTCP Thủy điện Hủa Na. Trong kỳ, công ty này báo lỗ 24 tỷ đồng, trong khi năm trước lãi gần 67 tỷ đồng. Việc doanh thu giảm sâu và giá vốn gần như không đổi là nguyên nhân khiến doanh nghiệp này lỗ.
Còn CTCP Thủy điện Bắc Hà (mã BHA) là công ty có lợi nhuận giảm mạnh nhất so với cùng kỳ trong quý 2/2023. Cụ thể, doanh thu của công ty đạt 51,6 tỷ đồng, giảm 43,6% so với cùng kỳ trong khi giá vốn bán hàng lại đi ngang so với cùng kỳ và chi phí tài chính thậm chí tăng hơn 13% lên 19,4 tỷ đồng.
Kết quả, Thủy điện Bắc Hà ghi nhận lợi nhuận sau thuế chỉ vỏn vẹn 2,2 tỷ đồng, giảm tới gần 94,7% so với cùng kỳ. Theo lý giải của doanh nghiệp, doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ giảm là do lưu lượng nước trung bình về hồ quý II/2023 giảm nên sản lượng điện sản xuất ra giảm, dẫn đến doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ giảm so với cùng kỳ năm 2022. Trong khi đó, chi phí tài chính tăng do năm 2023 lãi suất cho vay các ngân hàng tăng.
Trước đó, trong quý I/2023, LNST của BHA đã âm hơn 15 tỷ đồng. Nên lũy kế 6 tháng đầu năm, LNST của công ty âm gần 12,8 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ năm trước vẫn có lãi hơn 43 tỷ đồng.
Tương tự, trong quý 2/2023, lãi sau thuế của CTCP Đầu tư và Phát triển Điện miền Bắc 2 (ND2) cũng chứng kiến mức sụt giảm 75,4% so với quý 2 năm ngoái, sau khi đã lỗ nặng trong quý I/2023.
Cụ thể, trong quý II, doanh thu của ND2 giảm hơn 47,5% so với cùng kỳ, xuống 71,3 tỷ đồng. Sau khi trừ các chi phí, ND2 lãi sau thuế 18,9 tỷ đồng, giảm 75,4% so với cùng kỳ. Do quý 1/2023 đã lỗ nặng 18,2 tỷ đồng, nên lũy kế 6 tháng, ND2 chỉ còn lãi 646 triệu đồng, trong khi năm ngoái lãi hơn 105 tỷ đồng.
Doanh nghiệp cho biết, lợi nhuận sụt giảm mạnh là do doanh thu điện hoàn toàn phụ thuộc vào thuỷ văn, năm nay lượng mưa thấp nhất so với cùng kỳ các năm gần đây. Sản lượng quý 2/2023 thấp hơn quý 2 năm ngoái 69,89 triệu Kwh.
Ngoài hai doanh nghiệp nói trên, các công ty thủy điện khác trên sàn đều ghi nhận lợi nhuận giảm hai chữ số. Điểm sáng hiếm hoi của ngành thủy điện gọi tên Thủy điện Vĩnh Sơn - Sông Hinh (VSH) .
Cụ thể, công ty ghi nhận doanh thu 657 tỷ đồng, gần như tương đương so với cùng kỳ năm trước. Giá vốn giảm 2% xuống còn 247 tỷ đồng giúp lợi nhuận gộp của doanh nghiệp tăng 4,5% lên 410,3 tỷ đồng.
Kết quả, lợi nhuận ròng của VSH đạt gần 262 tỷ đồng, tăng 2%. EPS cải thiện từ 1.088 đồng lên 1.108 đồng. Đây cũng là quý thứ 7 liên tiếp lợi nhuận của doanh nghiệp này tăng trưởng.
Trong báo cáo chiến lược mới đây, VNDirect cho rằng thủy điện đã chính bước ra khỏi giai đoạn thời tiết thuận lợi, nhường chỗ cho các nguồn điện khác. Theo Viện Nghiên cứu Quốc tế (IRI), hiện tại đã chính thức chuyển sang giai đoạn El Nino từ tháng 5/2023. Pha El Nino kéo theo thời tiết nóng và lượng mưa thấp, do đó, sản lượng thủy điện sẽ giảm từ mức nền cao năm 2022, ảnh hưởng tiêu cực đến kết quả kinh doanh của các nhà máy thủy điện.
Về triển vọng phát triển công suất trong dài hạn, công suất thủy điện dự kiến tăng trưởng kép 1% trong 2021-2050 do hiện tại về cơ bản Việt Nam đã khai thác gần hết tiềm năng của thủy điện, chỉ còn dư địa để phát triển các dự án thủy điện vừa và nhỏ.
Trọng Hiếu
Nhịp sống thị trường