Để đánh giá cổ tức cao hay thấp chưa bao giờ là điều đơn giản,
vì nó không chỉ phụ thuộc tỷ lệ chi trả của doanh nghiệp 20%, 30% hay thậm chí
50%, mà còn nhiều mối tương quan khác nữa, bao gồm: thị giá, kỳ vọng và cả điều
kiện nắm giữ.
Cuối quý III-2012, Nhựa Bình Minh (BMP) đã có một đợt chi trả
cổ tức với tỷ lệ 30%/mệnh giá. Tỷ lệ chi trả của BMP có thể xếp vào loại cao
trên thị trường nhưng cũng chỉ đúng với một số nhóm cổ đông: những cổ đông đã nắm
giữ nhiều năm, cổ đông sáng lập, cổ đông nội bộ… sở hữu với giá thấp.
Giả sử giá ban đầu của họ là 1.0 hoặc 2.0, thì tỷ suất sinh
lời cho một lần nhận cổ tức này tương đương 15-30%, tức gấp từ 2-4 lần so với
đem tiền gửi NH. Nhưng với NĐT cá nhân, câu chuyện lại khác, bởi vốn nhỏ, khó
có chuyện “ngâm” tiền chỉ để hưởng cổ tức từ năm này đến năm khác.
Cũng có thể có những NĐT cá nhân sở hữu không nhiều, vẫn duy
trì để hưởng cổ tức theo kiểu đầu tư dài hạn bất đắc dĩ do “lịch sử” nhiều hơn
là thực tế của thị trường. Vào thời điểm BMP chốt danh sách cổ đông để chia cổ
tức (cuối tháng 9-2012), nếu mua CP này trên thị trường dao động trong khoảng
3.5-4.0 để hưởng cổ tức thì tỷ lệ cổ tức/thị giá, hay lãi/giá vốn, tức tỷ lệ
sinh lời cũng chỉ trên dưới 10%, không hấp dẫn.
Hiện nay BMP có giá 5.0, giả định công ty có một đợt chia cổ
tức như năm 2012, thì tỷ lệ chia cổ tức, thị giá còn thấp hơn nữa.
Hôm nay 4-2, là ngày đăng ký cuối cùng để nhận cổ tức bằng
tiền với tỷ lệ 7%/mệnh giá của CTCP Đầu tư Thương mại SMC (SMC). Thường mỗi
năm, tỷ lệ chi trả cổ tức của SMC sẽ dao động quanh mốc 15%/mệnh giá, đây là một
mức vừa phải, không quá cao nhưng cũng không hề thấp. Nhưng nếu căn cứ vào mức
giá trong khoảng 1.2-1.3 của SMC hiện nay, thì tỷ lệ sinh lời từ cổ tức của CP
này cũng khoảng 12%/năm, tức là gấp rưỡi so với đem tiền gửi NH.
Trường hợp nếu những cổ đông nắm giữ SMC trong khoảng 5 năm,
với tỷ lệ cổ tức/thị giá vừa nêu thì lợi nhuận cộng gộp lại cũng lên đến hơn
50%. Một điểm cần nói đến SMC là doanh nghiệp mà cơ cấu cổ đông rất ổn định, sự
luân chuyển không nhiều, điều này đã được phần nào thể hiện qua thanh khoản của
CP trên sàn không cao.
Nếu tham dự ĐHCĐ của công ty trong một số năm, đều bắt gặp một
số “gương mặt thân quen” đó là những cổ đông lớn tuổi thuộc nhóm “cổ đông lâu
năm” của công ty. Cũng chính vì điều này, nếu NĐT bên ngoài, những NĐT mới,
nhìn thấy sự hấp dẫn của SMC muốn mua vào sẽ phải kiên trì mua từng ngày vài
nghìn CP, thay vì một phiên “quất” 1 lệnh hàng trăm nghìn CP.
Kiên trì mua vào CP, chỉ để hưởng cổ tức (SMC không phải là
CP có biến động mạnh theo kiểu đầu cơ) không phải là điều dễ gì thực hiện.
So sánh cả 2 trường hợp, BMP có thị giá cao và một số yếu tố
khác từ thị trường, nên thị giá có thể biến động, là lực cản trong việc tiếp cận
CP để hưởng cổ tức. Còn SMC, do doanh nghiệp hoạt động ổn định, cơ cấu cổ đông
chặt chẽ, nên sự ít luân phiên cũng có thể là thử thách cho các NĐT mới.
Hay có thể kể thêm trường hợp của CAP (Lâm nông sản Thực phẩm
Yên Bái), có thể gọi là CP “siêu cổ tức”. Tháng 5-2012, CAP trả cổ tức tiền mặt
năm 2011 với tỷ lệ 52%/mệnh giá, đến tháng 11, CP này tiếp tục tạm ứng cổ tức đợt
1-2012 bằng tiền với tỷ lệ 20%.
Chưa đầy 1 năm, CAP đã có 2 lần chi trả cổ tức với tỷ lệ cộng
gộp lên đến 70%/mệnh giá. Nhưng CAP có vốn điều lệ chưa đầy… 20 tỷ đồng, mỗi
phiên trên sàn giao dịch vài nghìn CP. Với một “siêu CP” như vậy, ai đang nắm
giữ liệu có muốn “buông” hay không?
Điều này thực ra cũng dễ hiểu, nó xuất phát từ quy luật
cung-cầu. Việc lướt sóng, giao dịch hưởng chênh lệch giá ngày càng khó, các NĐT
ngày càng muốn tìm những nguồn tiền ổn định, thay vì “phung phí” như trước, tức
là cầu tăng. Trong khi đó, số doanh nghiệp làm ăn ổn định, chia cổ tức ổn định
với tỷ lệ chấp nhận được là không nhiều, tức cung không tăng, thậm chí giảm, do
tình hình kinh tế khó khăn.
Điều này làm cho “cơn khát” những DN chia cổ tức cao thêm phần
“cháy bỏng”. Thực ra, mua vào CP của những DN chất lượng cao như BMP, SMC, Vinamilk (VNM), Dược
Hậu Giang (DHG), Vàng bạc Đá quý Phú Nhuận (PNJ)... cũng không đơn thuần ở góc
độ cổ tức, mà còn là mua vì sự ổn định và tiềm năng dài hạn. Tức CP chứa đựng
nhiều kỳ vọng hơn.
Cũng từ đây “giá trị gia tăng” của CP có cổ tức cao xuất hiện.
Đơn cử như trường hợp của VNM hay PNJ, thường mỗi khi đến đợt doanh nghiệp công
bố KQKD hoặc thông báo trả cổ tức, những CP này thường có những đợt tăng giá
khá mạnh khoảng 20% hoặc thậm chí hơn nữa. Rõ ràng, với mức giá 10.0, nếu tỷ lệ
cổ tức của VNM mỗi năm là 40% hay thậm chí 60% trên mệnh giá, so với thị giá tỷ
suất sinh lời cũng chỉ 4-6%, không hấp dẫn.
Nhưng việc đón nhận rất nhiều kỳ vọng sẽ đẩy giá CP này tăng
mạnh mỗi khi tin tốt xuất hiện, mà tin tốt thường liên quan đến kết quả kinh
doanh và cổ tức.
Hoặc như PNJ, những ai sở hữu CP này từ những ngày đầu phát
hành giờ đây đã lãi rất lớn, việc lãi không chỉ do cổ tức mà còn do từ việc giá
trên thị trường tăng. Đây chính là giá trị tăng thêm, những NĐT hướng đến cổ tức,
tìm sự ổn định cũng có thể được “hưởng thêm”.
Theo ĐTTC